Ang salapi at barya ay mahalagang bahagi ng buhay ng tao. Ito ay ginagamit upang magbayad ng mga kalakal at serbisyo, at magtala ng halaga ng ating mga ari-arian. Sa buong kasaysayan ng Pilipinas, ang salapi at barya ay naglarawan ng mga kaganapan sa lipunan at pang-ekonomiyang kalagayan ng bansa.
Sa pre-kolonyal na panahon, ang mga sinaunang Pilipino ay gumagamit ng mga natural na kayamanan tulad ng ginto, perlas, at beads bilang kanilang salapi.
Ang mga ito ay ginagamit din bilang palamuti sa kanilang mga kasuotan at panlaban sa masasamang espiritu.
Ang mga taga-Visayas ay gumagamit ng ginto at perlas bilang salapi, habang ang mga taga-Luzon ay gumagamit ng beads at shells.
Pre-Kolonyal Era
Sa panahon ng pre-kolonyal, mayroong dalawang uri ng sistema ng palitan ng kalakal - ang barter system at ang sistema ng pagpapahiram ng kalakal o utang.
Sa sistema ng barter, ang mga tao ay nagpapalitan ng kalakal na may pantay na halaga. Halimbawa, maaring magpalit ng isang piraso ng tela ang isang tao sa isang piraso ng ginto.
Sa sistemang ito, hindi naiiwasang magkaroon ng mga hindi pagkakaintindihan sa halaga ng mga kalakal, at kailangan ng pakikipag-usap sa pagitan ng mga nagtutulungan upang maipapalit ang kanilang mga kalakal.
Sa kabilang banda, sa sistema ng pagpapahiram ng kalakal o utang, ang isang tao ay maaring magpahiram ng kalakal sa isa pang tao.
Kapalit nito, ang nanghiram ay magbibigay ng kapalit na halaga sa ibang oras. Ito ay isang mahalagang sistema ng pagpapahiram ng kalakal na nagbibigay ng pagkakataon sa mga tao na magkaroon ng mga kalakal na hindi nila kaya bilhin ng cash.
Panahon ng mga Espanyol
Noong panahon ng mga Espanyol, dinala nila ang kanilang sariling mga salaping ginto at pilak sa Pilipinas. Ang mga salaping ito ay nagkaroon ng malaking epekto sa ekonomiya ng bansa.
Nagtayo ng Casa de Moneda o Mint House sa Maynila upang mag-produce ng mga salaping pilak. Ang mga salaping ito ay tinatawag na real, dahil ito ang halag ng salapi sa panahon ng mga Espanyol. Kasama sa mga real ang mga kusing, solido, at kadena.
Nagkaroon din ng papel na pera ang mga Espanyol sa Pilipinas. Ang unang papel na pera na ginawa ng mga Espanyol ay tinatawag na papel sellado. Ito ay isang uri ng tseke na nagbibigay ng kasiguraduhan sa pagbabayad sa mga tao.
Ang papel sellado ay ginamit sa pagbabayad ng mga renta, buwis, at iba pang mga bayarin.
Noong 1852, inilunsad ng mga Espanyol ang unang opisyal na salaping Pilipino, ang peso fuerte. Ito ay may halagang 1 peso at gawa sa pilak. Sa mga sumunod na taon, nagkaroon ng mga pagbabago sa disenyo at halaga ng peso.
Ang mga halaga ng salapi ay naging 1, 2, 4, 8, at 10 pesos.
Panahon ng mga Amerikano
Noong panahon ng mga Amerikano, inilunsad nila ang unang papel na pera na gawa sa materyal na koton. Tinawag itong Treasury Certificate at ginamit bilang papel na pera ng mga sundalo sa Pilipinas. Noong 1903, inilunsad ng mga Amerikano ang opisyal na salaping Pilipino, ang peso.
Ang unang salaping papel na peso ay naglalaman ng larawan ni Jose Rizal. Mayroon din itong disenyo ng mga kawayan at palay. Ang mga unang barya ng peso ay gawa sa tanso at naglalaman ng larawan ni Manuel Quezon, ang unang Pangulo ng Komonwelt ng Pilipinas.
Noong panahon ng Komonwelt, nagsimula ang paglalabas ng iba't ibang mga denominasyon ng barya at papel na pera. Ang mga barya ay gumagamit ng mga larawan ng iba't ibang mga bayani at personalidad sa kasaysayan ng Pilipinas.
Ang mga papel na pera naman ay mayroong mga larawan ng mga tanawin at lugar sa Pilipinas.
Panahon ng Hapones
Noong panahon ng Hapones, inilunsad nila ang kanilang sariling papel na pera sa Pilipinas. Ito ay tinatawag na Japanese-sponsored Philippine peso.
Ang barya naman ay mayroong mga inskripsyon sa Japanese. Sa panahon ng Hapones, ang Pilipinas ay nakaranas ng malaking kaguluhan sa ekonomiya dahil sa kagutuman at mga digmaan.
Panahon ng Pagkakabangon Mula sa Digmaan
Noong 1946, naging opisyal na salapi ng Pilipinas ang Philippine peso. Kasabay nito, nagkaroon ng mga pagbabago sa disenyo at halaga ng mga barya at papel na pera.
Ang mga papel na pera ay mayroong mga larawan ng mga bayani at pangyayari sa kasaysayan ng Pilipinas.
Sa mga sumunod na taon, nagkaroon ng mga pagbabago sa mga disenyo ng barya at papel na pera.
Noong dekada '60, nagsimula ang paglalabas ng mga barya at papel na pera na mayroong mga Filipino design. Ang mga larawan ng mga bayani at lugar sa Pilipinas ay ginawang mas bukas at mas malawak upang mas maging kaakit-akit ang mga ito.
Sa mga sumunod na dekada, nagkaroon ng mga pagbabago sa disenyo ng mga salapi upang mas maipakita ang iba't ibang aspeto ng kultura at kasaysayan ng Pilipinas.
Halimbawa, sa mga papel na pera ngayon, mayroong mga larawan ng mga kagamitan at kasangkapan sa mga tradisyunal na gawain tulad ng paghahabi at pag-aararo.
Sa kasalukuyan, ang Philippine peso ay patuloy na ginagamit bilang opisyal na salapi ng Pilipinas. Nagkakaroon pa rin ng mga pagbabago sa disenyo at halaga ng mga barya at papel na pera upang mas maging kaakit-akit at moderno ang mga ito.
Mga Koleksyon ng Salapi at Barya
Sa mga nagdaang taon, ang pagkolekta ng mga salaping papel at barya ay naging popular na hobby sa Pilipinas. Maraming mga kolektor ang nag-iipon ng mga salaping papel at barya mula sa iba't ibang panahon at kaharian sa Pilipinas.
Ang mga koleksyon na ito ay maaaring magkakahalaga ng malaking halaga ng pera dahil sa kasaysayan at kahalagahan ng mga salaping ito.
Halimbawa, ang isang rare na baryang gawa sa pilak mula sa panahon ng Espanyol ay maaaring magkakahalaga ng libo-libong piso sa kasalukuyan.
Ang mga koleksyon na ito ay hindi lamang nagbibigay ng kasiyahan at interes sa mga kolektor, kundi nagpapakita rin ng mga halimbawa ng mga salaping papel at barya mula sa iba't ibang panahon ng kasaysayan ng Pilipinas.
Pagpapahalaga sa Mga Salaping Papel at Barya
Ang mga salaping papel at barya ay hindi lamang simpleng kahoy, tanso, o kahit anong materyal na ginamit upang gawing salapi. Ito ay mayroong malaking kasaysayan at kahalagahan sa kultura at ekonomiya ng Pilipinas.
Sa kasalukuyan, ang halaga ng mga salaping papel at barya ay maaaring mag-iba-iba base sa mga sumusunod na kadahilanan:
Kasaysayan
Ang mga salaping papel at barya na mayroong mahabang kasaysayan at mayroong malaking kahalagahan sa kasaysayan ng Pilipinas ay maaaring magkakahalaga ng mas mataas kaysa sa mga salaping bagong-lunsad.
Kondisyon
Ang mga salaping papel at barya na nasa magandang kondisyon ay maaaring magkakahalaga ng mas mataas kaysa sa mga may mga gasgas at dumi.
Rareness
Ang mga salaping papel at barya na mayroong kaunti o wala pang nakokolektang halimbawa ay maaaring magkakahalaga ng mas mataas kaysa sa mga madaling mahanap.
Mga Halaga ng Exchange
Ang mga halaga ng mga salaping papel at barya ay maaaring mag-iba base sa mga halaga ng exchange na itinatakda ng Bangko Sentral ng Pilipinas.
Halimbawa, kung ang halaga ng dolyar ay mataas kaysa sa halaga ng piso, ang halaga ng mga salaping papel at barya ay maaaring bumaba sa halagang local.
Mga Kalidad ng Materyales
Ang mga salaping papel at barya na gawa sa mga mas mahahalagang materyales tulad ng pilak at ginto ay maaaring magkakahalaga ng mas mataas kaysa sa mga gawa sa tanso o kahoy.
Pag-iingat at Pagpapahalaga sa Mga Salaping Papel at Barya
Ang mga salaping papel at barya ay maaaring mawala o masira sa paglipas ng panahon, lalo na kung hindi ito naiingatan ng maayos. Upang mapanatili ang halaga at kasaysayan ng mga salaping ito, nararapat na itong maingatan at maprotektahan ng maayos.
Narito ang ilang mga paraan upang mapanatili ang kalidad at halaga ng mga salaping papel at barya:
- Iwasan ang pagpapakalat o pagpapahalakhak sa mga salaping papel at barya, dahil ito ay maaaring makasira sa mga ito.
- Iwasan ang pagkakaroon ng mga gasgas o dumi sa mga salaping papel at barya.
- Ilagay ang mga salaping papel at barya sa tamang mga lalagyan tulad ng mga envelope o plastic sleeves upang maiwasan ang pagkakaroon ng mga gasgas at dumi.
- Iwasan ang paglalagay ng mga salaping papel at barya sa mga lugar na maaring madaling masira o mawala tulad ng mga lugar na maaring magkaroon ng baha, sunog, o kung saan mayroong mga pusa o daga.
Sa pagpapahalaga sa mga salaping papel at barya, nararapat na tandaan na ito ay hindi lamang isang koleksyon ng mga kahoy, tanso, o kahit anong materyal na ginamit upang gawing salapi.
Ito ay mayroong malaking kasaysayan at kahalagahan sa kultura at ekonomiya ng Pilipinas.
Pagtatapos
Sa pag-aaral ng kasaysayan ng salaping papel at barya ng Pilipinas, makikita natin kung paano ito nagbago sa paglipas ng panahon at kung paano ito nakatulong sa pagpapalakas ng ekonomiya ng bansa.
Ang mga salaping ito ay hindi lamang simpleng kahoy, tanso, o kahit anong materyal na ginamit upang gawing salapi, ito ay mayroong kasaysayan at kahalagahan na dapat nating
Walang komento:
Mag-post ng isang Komento